Aandachtspunten bij de installatie van een bewakingscamera

 

Uw onderneming wenst een bewakingscamera te installeren na een diefstal van bedrijfsgoederen.

 

Mag dat zomaar? Welke regels zijn van toepassing? Welke procedures dienen doorlopen te worden en wat houden deze in? Welke soort camera’s mag ik plaatsen en waar? Mag ik de beelden bewaren en zo ja, hoelang? Moet ik derden informeren dat ze gefilmd (kunnen) worden en zo ja, hoe? Wat als ik de regels niet naleef?

 

Het is belangrijk dat u het antwoord op deze vragen kent en de nodige maatregelen treft voordat u een bewakingscamera installeert. Wij geven hier alvast een beknopt overzicht van de meest essentiële aandachtspunten bij het installeren van een bewakingscamera.

 

Toepasselijke regelgeving

Wanneer u een bewakingscamera wil plaatsen moet u de Camerawet van 21 maart 2018 (de ‘Camerawet’) en haar uitvoeringsbesluiten naleven, alsook de GDPR.

 

Daarnaast kan het echter ook gaan om bewakingscamera’s die niet door de Camerawet maar wel (naast de GDPR) door bijzondere wetgeving worden geregeld (bv. camerabewaking in voetbalstadia), of om bewakingscamera’s op de werkvloer met het oog op veiligheid en gezondheid, bescherming van de goederen van de onderneming, controle van het productieproces en/of de controle van de arbeid van de werknemer. In de privésector moet in dat geval CAO nr. 68 worden nageleefd, naast de principes van de GDPR (en eventueel die van de Camerawet, voor zover de camera ook als bewakingscamera dienst doet in de zin van de Camerawet)[1]. Een heel kluwen, inderdaad.

 

Welke camera’s?

De Camerawet is van toepassing op bewakingscamera’s. Dit zijn camera’s die worden gebruikt voor het toezicht en de bewaking van plaatsen om, onder andere, misdrijven tegen personen of goederen te voorkomen, vast te stellen of op te sporen.

 

Waar mogen bewakingscamera’s geplaatst worden en door wie?

De Camerawet bepaalt 3 types van plaatsen waar men een bewakingscamera mag installeren, en waarvoor telkens afzonderlijke regels gelden:

1. Een niet-besloten plaats: elke plaats die niet door een omsluiting is afgebakend en vrij toegankelijk is voor het publiek (bv. een openbare weg, park, dorpsplein, openbare parkeerplaats, etc.).
2. Een voor het publiek toegankelijke besloten plaats: dit is elk gebouw of elke door een “omsluiting” afgebakende plaats bestemd voor het gebruik door het publiek waar diensten aan het publiek kunnen worden verstrekt (bv. een handelszaak, bioscoop, restaurant, hotel, etc.).
3. Een niet voor het publiek toegankelijke besloten plaats: dit is elk gebouw of elke door een omsluiting afgebakende plaats die uitsluitend bestemd is voor het gebruik door de gewoonlijke gebruikers (bv. een familiewoning, appartementsgebouw, kantoorgebouw, secretariaat, vergaderruimte, fabriek, boerderij, etc.).

 

De Camerawet stelt uitdrukkelijk dat in een niet-besloten plaats (de eerste categorie) enkel een overheid kan beslissen of er een bewakingscamera komt.

 

Welke soorten camera’s worden door de Camerawet geregeld?

Er zijn verschillende types bewakingscamera’s, die in 3 categorieën onderverdeeld kunnen worden, en waarvoor telkens afzonderlijke regels gelden:

1. Vaste: worden voor onbepaalde duur vast op één plaats geïnstalleerd (aan een muur, een paal,..) om deze plaats te bewaken.

Tijdelijk vaste: worden slechts voor een bepaalde duur op een plaats geplaatst, omdat zij uitsluitend als doel hebben om een welbepaaldevenement (bv. festival) te bewakenofwelom op regelmatige tijdstippen te worden verplaatst om bijzondere gebeurtenissen op te volgen(bv. sluikstorten).

2. Mobiele: camera’s die verplaatst kunnen worden tijdens de observatie om vanaf verschillende plaatsen en posities te filmen (bv. bodycams, dashcams, drones,…).
3. Intelligente: bevatten onderdelen en/of software die, al dan niet gelinkt aan registers of bestanden, de verzamelde beelden al dan niet autonoom kunnen verwerken. Denk aan bewakingscamera’s die naast het verzamelen van beelden, de beelden kunnen analyseren en filteren, bv. door geluiden of bewegingen detecteren of nummerplaten of gezichten te herkennen.

 

Welke regels moeten in acht genomen worden bij het plaatsen van een bewakingscamera?

Bij het installeren van uw bewakingscamera moet u als verwerkingsverantwoordelijke in principe altijd, ongeacht het type camera en de plaats:

1. een duidelijk zichtbaar pictogram met verplichte vermeldingen aanbrengen;
2. de bewaartermijn (van in principe 1 maand) respecteren;
3. voorwaarden voor ‘Real time visioning” naleven indien van toepassing;
4. het principe van de minimale gegevensverwerking en het proportionaliteitsbeginsel respecteren;
5. de camera registreren bij de politie; én
6. een register van beeldverwerkingsactiviteiten bijhouden.

 

Registratie bij de politie

De Camerawet bepaalt dat de aangifte van bewakingscamera’s moet gebeuren bij de politiediensten (i.p.v. bij de vroegere Privacy Commissie). Wie de bewakingscamera in het verleden al eens aangaf bij de Privacy Commissie, moet dit opnieuw doen bij de politie. De aangifte dient concreet te gebeuren op www.aangiftecamera.be, ten laatste de dag vóór die waarop de bewakingscamera in kwestie in gebruik wordt genomen.

 

Hierbij zijn er verplichte vermeldingen zoals de locatie van de bewakingscamera, het type camera, de bewaartermijn, de bevoegden binnen de onderneming m.b.t. de bewakingscamera’s, etc. Belangrijk is dat de aangifte steeds up-to-date moet zijn (deze dient jaarlijks te worden gevalideerd door de verwerkingsverantwoordelijke) en dat ook het verwerkingsregister correct wordt aangevuld.

 

Respecteren van een bewaartermijn

In principe mogen camerabeelden maximaal 1 maand bewaard worden, tenzij de beelden een bijdrage kunnen leveren om één of meerdere incidenten te bewijzen (bv. diefstal, homejacking, etc.) m.b.t. plaatsen die een bijzonder veiligheidsrisico inhouden, in welk geval de bewaartermijn tot 3 maanden kan verlengd worden.

 

Minimale gegevensverwerking en het proportionaliteitsprincipe

Dit houdt in dat er een evenwicht moet bestaan tussen het belang van de verwerkingsverantwoordelijke[2] (bv. de bescherming van bedrijfsgoederen) en het recht op de bescherming van het privéleven van de gefilmde persoon alsook dat de verwerkingsverantwoordelijke moet nagaan of er geen andere maatregelen mogelijk zijn die minder ingrijpend zijn t.a.v. het privéleven van de gefilmde persoon (bv. een bewakingsagent).

 

Daarnaast mogen er ook geen overbodige beelden (bv. bewakingscamera’s die ook de toegang tot de toiletten filmen) verwerkt worden en mag de camera in principe niet gericht worden op een plaats waarvoor de verwerkingsverantwoordelijke niet bevoegd is (bv. de openbare weg).

 

De opnamen moeten dus echt tot het strikte minimum beperkt worden. Uitzonderingen kunnen echter wel worden gemaakt voor bepaalde plaatsen met een ‘verhoogd risico’ (bv. parkeergarages, betalingsterminals, fietsenstallingen, etc.).

 

Aanbrengen van een duidelijk zichtbaar pictogram

De wet bepaalt dat diegene die een bewakingscamera installeert, steeds een pictogram moet plaatsen dat aanduidt dat er beelden worden verwerkt. Dit geldt óók wanneer de camera duidelijk zichtbaar is. Het pictogram dient geplaatst te worden aan de ingang van de gefilmde plaats (met de correcte afmetingen én een duidelijke zichtbaarheid). Het betreden van een plaats waar een pictogram aangeeft dat er camerabewaking plaatsvindt, geldt immers als voorafgaande toestemming van de gefilmde personen. Het is dan ook verboden om iemand zonder diens medeweten (“heimelijk”) te filmen. Het pictogram moet bovendien voldoen aan de vereisten die bij Koninklijk Besluit werden vastgelegd en dient bepaalde verplichte vermeldingen te bevatten. Men kan dus niet eender welk ‘bordje’ ophangen.

 

Register van beeldverwerkingsactiviteiten

Het register van beeldverwerkingsactiviteiten is in principe hetzelfde als het algemene register van verwerkingsactiviteiten onder de GDPR, waardoor o.a. de verwerkingsdoeleinden, de verwerkte persoonsgegevens, de categorieën van personen van wie de persoonsgegevens verwerkt worden, de categorieën van ontvangers van persoonsgegevens en de gegevens van de verwerkingsverantwoordelijke vermeld dienen te worden.

 

Daarnaast bepaalt de Camerawet echter dat dit register tevens dient te worden aangevuld met verschillende verplichte gegevens over o.a. het type camera, het type van de plaats, een technische beschrijving, de exacte locatie van de camera, de perimeter die bestreken wordt door de camera, alsook de plaats waar de beelden bekeken en opgeslagen worden of anderszins verwerkt worden. Het register kan worden toegevoegd aan het algemene register van verwerkingsactiviteiten of kan als apart register worden opgemaakt. Het register dient in ieder geval schriftelijk – al dan niet elektronisch- te zijn, en moet bovendien steeds actueel zijn.

 

Real time vision

De Camerawet voorziet dat verwerkingsverantwoordelijken, mits vooraf gesloten akkoord met de politiediensten, aan de politie de mogelijkheid kunnen bieden in real-time (live) de beelden m.b.t. voor het publiek toegankelijke plaatsen te consulteren. In voor het publiek toegankelijke besloten plaatsen (denk aan grootwarenhuizen en winkels) mag daarnaast een controlescherm geplaatst worden om de preventieve werking van camera’s te versterken. De betrokkene ziet dan live de beelden van de bewakingscamera.

 

In geval van niet voor het publiek toegankelijke besloten plaatsen (bv. fabriek, kantoor- of bedrijfsruimtes waar geen klanten mogen komen) is het bekijken van beelden in real time uitsluitend toegestaan om onmiddellijk te kunnen ingrijpen in geval van een misdrijf, schade, overlast of verstoring van de openbare orde (bv. als er diefstallen of andere misdrijven hebben plaatsgevonden en men de dader op heterdaad probeert te betrappen).

 

Wie mag toegang hebben tot de beelden / aan wie mogen de beelden overgedragen worden?

 

De beelden mogen in principe enkel door de verwerkingsverantwoordelijke of de persoon die onder zijn gezag handelt worden bekeken.

 

Hij/zij moet dan ook garanderen dat de beelden voldoende beveiligd zijn (denk aan wachtwoorden en vertrouwelijkheidsverklaringen), om gegevenslekken en toegang door onbevoegden te voorkomen.

 

Daarnaast kunnen de beelden zowel op eigen initiatief dan wel op verzoek (kosteloos) aan de politie/justitie worden overgedragen, indien de beelden nuttig zijn om strafbare feiten te bewijzen of daders te identificeren (voor beelden van private plaatsen kan echter wel voorafgaandelijk de voorlegging van een gerechtelijk bevel geëist worden.).

 

Ook de betrokkene die gefilmd wordt heeft ten alle tijde het recht om de beelden te bekijken, mits hij hiertoe een gemotiveerd verzoek richt aan de verantwoordelijke.

 

De betrokkene zal hiertoe voldoende gedetailleerde aanwijzingen moet kunnen geven om de verantwoordelijke toe te laten de beelden te lokaliseren. Hij zal zo moeten aangeven over welke plaats het gaat, welke camera, op welk tijdstip en om welke reden inzage van de beelden verzocht wordt. De verwerkingsverantwoordelijke mag hierbij de relevantie en de wettigheid van het verzoek afwegen. Gelet op de maximale bewaartermijn moeten dergelijke verzoeken binnen de maand behandeld worden.

 

Belangrijke principes en rechten van betrokkenen m.b.t. bewakingscamera’s

Er zijn naast het proportionaliteitsprincipe en de minimale gegevensverwerking nog andere belangrijke principes en rechten van betrokkenen die gerespecteerd moeten worden.

 

Deze zijn terug te vinden in zowel de Camerawet als de GDPR (o.a. het recht op respect voor het privéleven, het recht op een kopie, het recht op inzage, de discretieplicht, maximale bewaartermijnen, passende veiligheidsmaatregelen om de toegang tot de beelden te beschermen en desgevallend het maken van een gegevensbeschermingseffectbeoordeling).

 

Welke sancties riskeert men bij de overtreding van de Camerawetgeving?

De Camerawet voorziet strafrechtelijke boetes tot 160.000,00 EUR voor de schending van de wettelijke voorwaarden. Men mag evenwel niet vergeten worden dat inbreuken op de Camerawet tegelijkertijd vaak ook overtredingen kunnen vormen van de GDPR, waarvoor de GDPR op haar beurt (administratieve) boetes voorziet. Daarnaast kan de betrokkene ook een schadevergoeding vorderen.

 

Conclusie

Er zijn vele variabelen en toepasselijke regels m.b.t. bewakingscamera’s, al naargelang de plaats waar deze geïnstalleerd wordt, de mensen en plaatsen die gefilmd worden, de doeleinden en het type camera dat gebruikt wordt.

 

Het is van groot belang dat u deze elementen scherp kan stellen, zodat u weet welke spelregels van toepassing zijn en welke maatregelen genomen moeten worden.

 

Voor meer informatie en bijstand bij deze en andere persoonsgegevenskwesties bent u natuurlijk steeds van harte welkom bij onze gegevensbeschermingsspecialisten.